Öğrenme Güçlüğü Nedir?
Öğrenme güçlüğü; bireylerde okuma ve yazmada, aritmetik işlem yapmada, mantıksal yürütme yeteneğinde, kelimeleri telaffuz etmede zorluk yaşanması durumudur. Genellikle çocuklarda görüldüğü gibi yetişkinlerde de görülebilmektedir.
Öğrenme güçlüğü, yaşayan bireyler normal veya normal üstü bir zekâya sahip olabilirler. Kesinlikle bilinmelidir ki, öğrenme güçlüğünün zekâ, çevresel faktörler ve psikolojik durum ile herhangi bir ilgisi yoktur.
Sebepleri bilimsel olarak kesin bir şekilde bilinmemektedir. Ancak nörolojik faktörlerden kaynaklandığı var sayılmaktadır.
Öğrenme güçlüğü yaşayan bireylerin beyinleri farklı çalışmaktadır. Bu nedenle bu bireyler öğrenme dönemlerinde yaşıtlarından daha zor veya yavaş öğrenmektedir. Her çocuğun öğrenme şekli farklıdır. Bazı bireyler yazarak, bazıları ise okuyarak veya dinleyerek öğrenmektedir. Bu sebeple unutulmamalıdır ki; özel öğrenme güçlüğü yaşayan bireylerde farklı yöntemler ile öğrenme imkânı sunmak gerekir.
Özel öğrenme güçlüğü yaşayan bireyler için öğrenme; uzun, engebeli, taşlı, bazen karanlık, bazen fırtınalı, arada güneşin açtığı bir yolculuğa benzer. Bu çocuklar bu yolda yalnız başlarına ilerleyemez ve bir rehbere veya haritaya ihtiyaç duyarlar.
Öğrenme Güçlüğü Belirtileri
Okul Öncesi Dönem Belirtileri;
- Bebeklik döneminde geç konuşma
- Yeni kelimeleri öğrenmede ve kullanımında yavaşlık veya zorluk
- Psikomotor hareketlerde yaşıtlarına göre gecikme
- Renkleri ve sayıları karıştırma
İlkokul Dönemi Belirtileri;
- Okuma, yazma ve sayıları öğrenmede güçlük
- Okurken kelimeyi tersten okuma veya harfi değiştirme (“top” yerine “pop” gibi)
- Sesli okumadan kaçınma
- Yazmak istememe
- Küçük “b”, “d” ve “p” harflerini karıştırma
- Yer ve yön kavramlarını ayırt edememe
- Yeni öğrendiği kelimeleri telaffuz etmede yavaşlık
- Saatleri öğrenememe
- Ev ödevlerini yaşıtlarına oranla daha uzun sürede tamamlama
- Eğlenceli tekerlemeleri telaffuz ederken zorlanma ve ezberleyememe
- Kelimeleri heceleyememe
- Yaşıtlarına oranla okuma hızının düşük olması veya okuyamama
- Sorulara cevap verirken, cevaba ilişkin kelimeleri bulamama
- İşittiklerini anlama ve algılamada yavaşlık veya tek seferde öğrenememe
- Matematiksel simgeleri karıştırma
- Zamanı verimli kullanamama
- Yaşıtlarına oranla daha kolay dikkatinin dağılması
- Kendini ifade ederken karşı tarafa ne demek istediğini anlatmada zorluk yaşarlar
- Bir olaya odaklandıklarında, diğer bir olayı fark etmezler (Örn. Televizyon izlerken kapının zilini duymama.)
Dikkat: Unutulmamalıdır ki, her çocuk farklıdır. Özel öğrenme güçlüğüne sahip çocuklarda da bu belirtiler farklılık gösterebilir. Bu sebeple bir uzmana danışılmalı ve teşhis konulmalıdır. Öğrenme güçlüğü yaşayan bireylerde erken teşhis bireyin psikolojik ve sosyal sağlığı için büyük öneme sahiptir.
Öğrenme Güçlüğü Yaşayan Çocukların Özellikleri
Öğrenme güçlüğü yaşayan çocukların akademik başarısızlıkları sosyal hayatlarına da olumsuz şekilde yansır. Akran zorbalığı, içine kapanma, psikolojik kökenli fiziki rahatsızlıklar (okul saatinde karnının ağrıması gibi). Her şeyden önce unutulmamalıdır ki, bu bir süreçtir. Dolayısıyla bu süreci yaşarken birey kendini yalnız hissetme melidir. Ailesi, öğretmeni, sosyal çevresi tarafından desteklenmelidir. Ayrıca öğrenme güçlüğü yaşayan bireylerin farklı pek çok yeteneği gelişebilir ve yaşıtlarından öne geçer. (Örn; resim, müzik, futbol v.b. alanlar).
Özgül öğrenme güçlüğü genellik okul döneminde ortaya çıkar bunun sebebi bireyin bu dönemde öğrenmeyle okul öncesi dönemden daha fazla ilişkili olmasıdır. 1. sınıf öğrenme güçlüğünün başladığı zaman değildir. Dolayısıyla öğrenme güçlüğü bireyde doğuştan gelen bir problemdir.
Öğrenme Güçlüğü Çeşitleri
Disleksi; 1. sınıf düzeyindeki öğrencilerin okuma ve sözcükleri telaffuz da zorluk yaşaması.
Diskalkuli; bireyin matematiksel işlemlerde ve sayıları öğrenmede zorluk yaşaması.
Disagrafi; yazma yada yazılı anlatım bozukluğu, okunaksız ve manasız yazı yazma bozukluğu.
Öğrenme Güçlüğü (DSM-5) Tanısı Nasıl Konur?
Birey de öğrenme güçlüğü tanısının konulabilmesi için çocuk psikiyatrisine başvurulmalıdır.
Daha sonra dikkatli bir araştırma yapmak gerekir.
Bu araştırmada aile ile görüşülerek;
- Çocuğun konuşmaya ne zaman başladığı?
- Kelimeleri telaffuz ederken karıştırır mıydı?
- Yaşıtlarına göre okuma ve yazmadaki durumu nedir?
gibi sorulara cevap aranır.
Ayrıca bireyin nörolojik ve işitsel-duyusal muayenesi yapılarak herhangi bir problem olmadığından emin olunmalıdır.
Öğrenme güçlüğü olan bireylere ayrıca DMS-5 tanı testi de uygulanabilir. Aynı zamanda öğrenme güçlüğü ile birlikte bir duygu durum bozukluğunu olup olmadığını öğrenmek için bir pedagogla da görüşülmelidir.
Öğrenme Güçlüğü Tedavisi
İlk olarak şu bilinmelidir ki öğrenme güçlüğü bir hastalık yada eksiklik değil, bir farklılıktır. Dolayısıyla amaç bireyi tedavi etmek değil. Onun farklılığı ile uyumlu olarak yaşadığı güçlükleri azaltmaya çalışmak ve destek olmaktır.
Erken tanı ve destekleyici eğitim ile öğrenme güçlüğünün etkileri azaltılabilir. Bu süreçte öğretmen-veli ilişkisi çok önemlidir.
Özgül öğrenme güçlüğü bireylerde farklılık göstermesi sebebiyle bireyin önce hangi alanda güçlük yaşadığı tespit edilmeli. Daha sonra güçlük yaşadığı alanda eğitim desteği alınmalıdır.
Öğrenme güçlüğü yaşayan öğrenciler için etkinlikler önemlidir. (Alfabe çalışma sayfaları, sayıları görsellerle desteklemek, sayı veya harf bulmacaları v.b.)
Alınan eğitim esnasında bireyin hevesi canlı tutulmalı ve yalnız olmadığı hissettirmelidir.
Yetişkinlerde Öğrenme Güçlüğü Belirtileri Nelerdir?
- Sesli ve sessiz okumada yaşadığı güçlük sebebiyle isteksizlik
- Mecaz, benzetme, soyut anlam taşıyan sözcüklerin bulunduğu cümleleri anlamada zorluk
- Okuduğunu anlatmada güçlük
- Yabancı dil öğrenirken yaşıtlarına oranla zorluk yaşama
- Yeni karşılaştığı kelimeleri telaffuz ederken güçlük
- Aritmetik işlem gerektiren sorularda güçlük
- Ezber yapmada güçlük
